1998 Yılı Ödül Sahibi: Prof. Dr. Bernard LEWIS (Princeton Üniversitesi Öğretim Üyesi)
Ödül Yılı
1998
Özgeçmiş
Prof. Dr. Bernard LEWIS (31 Mayıs 1916, Londra – 19 Mayıs 2018, New Jersey), İngiliz asıllı Amerikalı tarihçidir. Princeton Üniversitesi’nde profesördür. İslam tarihi ve İslam-Batı ilişkisi hakkında uzmanlaşmıştır. Orta Doğu hakkında uzmanlaşmış batılı uzmanlar arasında en çok okunan yazarlardandır. George W. Bush’un danışmanlığını yapmıştır.
Prof. Dr. Bernard LEWIS, 1936’da üstün başarı ile Londra Üniversitesi’nden mezun olmuş, 1937’de Paris Üniversitesi’nden Semitik Çalışmalar Diploması almış, 1939’da Londra Üniversitesi’nde doktorasını tamamlamış, daha sonra adı geçen Üniversite’de Öğretim Üyeliğine başlamıştır.
Sonraki yıllarda Londra’daki Doğu ve Afrika Etütleri Okulunda (School of Oriental and African Studies) Yakın ve Orta Doğu Tarihi Profesörü, daha sonra da Amerika Birleşik Devletleri’nde New Jersey’deki Princeton Üniversitesi’nin Yakın Doğu Çalışmaları Bölümü Profesörü, Annenberg-Philadelphia Araştırma Enstitüsü Direktörü, Oxford Brasenose Koleji Okutmanı olarak görev yapmıştır. Ayrıca California, Columbia, Indiana, College de France, Chicago, Cornell Üniversitelerinde misafir Profesör olarak bulunmuştur.
Halen Amerika Birleşik Devletleri Princeton Üniversitesi’nde Yakın Doğu Çalışmaları Bölümü Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır.
İngiliz Akademisi, Kraliyet Tarih Kurumu, Amerikan Felsefe Derneği, Amerikan Tarih Cemiyeti, Amerikan Şark Cemiyeti, Doğu ve Afrika Etütleri Okulu üyesi olan LEWIS, aynı zamanda Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi ile Mısır Akademisi’nin kurucu üyesidir. Prof. Dr. Bernard LEWIS, Türkiye Bilimler Akademisi’nin ve Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun bağlı kuruluşu olan Türk Tarih Kurumu’nun şeref üyesidir.
Prof. Dr. Bernard LEWIS, Ankara, Kudüs Hebrew, Tel Aviv, New York, Pennsylvanya, Hayfa, Yeshiva, Bar-llan ve Brandeis Üniversitelerinin fahri doktorluk unvanlarına sahiptir.
Türk kültürüne katkılarından dolayı 1973 yılında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından kendisine “Liyakat” plâketi verilmiştir.
1978’de “Harvey Prizewinner” ödülünü almıştır. Amerikan Hükümeti tarafından verilen en yüksek bilimsel paye olan “Jefferson Lecturer in the Humanities” ödülü sahibidir. Bunlar dışında daha birçok ödülü ve üyeliği bulunmaktadır.
Prof. Dr. Bernard LEWIS’in eserlerinden bazıları ise şunlardır:
- İsmailiye Tarikatının Kökenleri 1940 (Arapça, Farsça)
The Origins of Ismailism (Arabic, Persian) - Diplomatik ve Politik Arapçanın El Kitabı 1947
Handbook of Diplomatic and Political Arabic - Türk Arşivlerinden Notlar ve Belgeler 1952
Notes and Documents from the Turkish Archives - Tarihte Araplar 1950 7. baskı 1993 (Arapça, Türkçe, İbranice, Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Japonca, Endonezce, Çince, Sırpça-Hırvatça)
The Arabs in History, 7th ed. 1993 (Arabic, Turkish, Hebrew, French, Spanish, Serbo-Croation, Portuguese, Japanese, Malay, Indonesian, Chinese) - Modern Türkiye’nin Doğuşu 1961. gözden geçirilmiş baskı 1968 (Türkçe, Polonyaca, İbranice, Fransızca)
The Emergence of Modem Turkey, rev. 1968 (Turkish, Polish, Hebrew, French) - İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu Medeniyeti 1963 (Fransızca, Arapça, Farsça, Türkçe, Macarca, Hollandaca)
İstanbul and the Civilization of the Ottoman Empire (French, Arabic, Persian, Turkish, Hungarian, Dutch) - Orta Doğu ve Batı 1964 (Arapça, Yunanca, İbranice, Norveççe)
The Middle East and the West (Arabic, Greek, Hebrew, Norwegian) - Haşhaşîler 1967 (Arapça, Fransızca, Farsça, Japonca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Türkçe)
The Assassins (Arabic, French, Persian, Japanese, German, Spanish, Italian, Turkish) - İslamda Irk ve Renk 1971 (Fransızca, İtalyanca)
Race and Color in İslam (French, Italian) - Tarihte İslâm 1973, 2.baskı 1993 (İbranice)
İslam in History (Hebrew) - Peygamber Muhammed’den İstanbul’un Fethine Kadar İslâm 1974 (Almanca)
İslam from the Prophet Muhammad to the Capture of Constantinople (German) - İslâm Dünyası. İslâmiyet ve Arap Dünyası 1976 (Fransızca, Almanca, Hollandaca, Sırpça-Hırvatça)
The World of İslam, İslam and the Arab World (French, German, Dutch, Serbo-Croatian) - Klâsik ve Osmanlı İslâmî Üzerine Çalışmalar ( 7. – 16. yy.)
Studies in Classical and Ottoman İslam (7th-16th centuries) - Yüzyılda Filistin Kentlerinin Nüfusu ve Gelir Durumu 1978
Population and Revenue in the Towns of Palestine in the Sixteenth Centnry - Osmanlı İmparatorluğu’nda Hristiyanlar ve Yahudiler 1982
Christians and Jews in the Ottoman Empire - Müslümanın Avrupa’yı Keşfi 1982 (Almanca, Fransızca, Endonezce, İtalyanca)
The Müslim Discovery of Europe (German, French,Indonesian, Italian) - İslâm Yahudileri 1984 (Fransızca, Almanca, Portekizce, İtalyanca)
The Jews of İslam (French, German, Portuguese, Italian) - İslâmın Geri Dönüsü 1985 (Fransızca)
Le Retour de I’Islam (French) - İslamın Politik Dili 1988 (Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Türkçe)
The Political Language of İslam (French, German, Italian, Spanish, Turkish) - Orta Doğu’da Irk ve Kölelik 1990 (Fransızca)
Race and Slavery in the Middle East (French) - İslâm ve Batı 1993 (Almanca, Fransızca, İtalyanca)
İslam and the West (German, French, Italian) - Modern Orta Doğunun Şekillenmesi 1994 (Almanca Fransızca)
The Shaping of the Modern Middle East (German, French) - Çatışan Kültürler 1994
Cultures in Conflict
Eserleri ile Orta Doğu tarihçilerinin en büyüğü olmaya hak kazanan Prof. Dr. Bernard LEWIS, dünya çapında bir bilim adamıdır. Kitapları on dokuz dile çevrilmiştir. Kendisi anadili İngilizceden başka Fransızca, Almanca, İtalyanca, Danca, İsveççe, Rusça, Latince, Yunanca, Klâsik ve Modern İbranice, Klâsik ve Modern Arapça, Klâsik Farsça, Osmanlıca ve Modern Türkçe bilmektedir.
Prof. Dr. Bernard LEWIS, hem Türkoloji alanındaki hem de bütün Orta Doğu ülkelerindeki ve ülkemizdeki tarihçilerin ve bilim adamlarının, eserlerini yakından izledikleri büyük bir otoritedir.
Doğrudan Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye’ye ilişkin 6 kitabı ve 41 makalesi yayımlanmıştır.
Prof. LEWIS, İslâm uygarlığında Türklerin yerini Arap kültürü ile bir tutan eski klâsik görüşün terkedilmesinde büyük rol oynamıştır.
Türkiye ve Türk tarihini çok iyi bilen ve Atatürk’ü iyi anlayan bir bilim adamı olan Prof. Dr. Bernard LEWIS’in, yazımını 1961 yılında tamamladığı “Modem Türkiye’nin Doğuşu” (The Emergence of Modem Turkey) adlı kitabı, zamanla değerinden hiçbir şey kaybetmeyen, gerçek anlamda bir klâsik, her okuyuşta yeni bir şey keşfedebileceğimiz, yeni bir perspektif yakalayabileceğimiz bir eserdir.
Prof. Dr. Bernard LEWIS, Atatürk’ün olağanüstü kişiliğini, Birleşmiş Milletlere vücut veren Milletler Cemiyeti’nin kurulmasından da önce ortaya koyduğu ‘Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” ilkesi ile dünya barışına verdiği önemi evrenselleştiren örnek bir lider olduğunu vurgulamış ve Türkiye’nin çağdaşlaşma hareketini iyi bir şekilde değerlendirmiştir.
Kendisi, Türkiye’nin Orta Doğu’daki demokratikleşme sürecinde oynadığı liderlik rolünü de yayınları ve faaliyetleri ile bütün dünyaya tanıtmıştır.
Prof. Dr. Bernard LEWIS, eserlerinin çevrildiği dillerin konuşulduğu ülkelerin tamamında ve özellikle Orta Doğu ile ilgili bütün dünya mahfillerinde Atatürkçü çağdaşlaşma ve aydınlanmayı, Atatürk’ün evrensel kişiliğini, O’nun başlattığı Türk demokratikleşmesinin, Türk lâikleşmesinin ve Türk modernleşmesinin kendine özgü güzel bir örnek oluşturduğunu önemle vurgulamıştır.
Ayrıca, uluslararası kamuoyunda Türkiye ve Türkler hakkındaki olumsuz görüşlere karşı her zaman tarihsel gerçekleri dile getirmiş ve dolayısıyla pek çok ülkede gerçek ve doğru Türk imajının tanınmasına da katkıda bulunmuştur. Prof. Dr. Bernard LEWIS, bu yanıyla da Türk halkı tarafından yakından bilinmekte ve çalışmaları takdirle karşılanmaktadır.
Prof. Dr. Sayın LEWIS, yukarıda özetlemeye çalıştığımız değerli çalışmaları ile Atatürk’ün ‘Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” ilkesi doğrultusunda, dünya barışına, uluslar arasında dostluk, anlayış ve iyi niyetin geliştirilmesine siyasal, bilimsel ve sosyal açıdan hizmet etmiş olması ve bu özelliklerinin dünya kamuoyunca da yakından bilinmesi ve beğenilmesi göz önüne alınarak Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Kurulu’nun 16 Nisan 1998 tarihli kararıyla 1998 yılı Atatürk Uluslararası Barış Ödülü’ne lâyık görülmüştür. Bu karar, Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından da onaylanarak kesinleşmiştir.
Ödül Gerekçesi
Türkiye’yi ve Türk Tarihini iyi bilmesi, Atatürk’ü iyi anlayan bir bilim adamı olması, Modern Türkiye’nin Doğuşu adlı ünlü eseri ile birlikte Atatürk’ün olağanüstü kişiliğini anlatması, Atatürk’ün bütün insanlığa örnek bir lider olduğunu gösteren sayısız eseri bulunması, uzun yıllardır Türkiye’nin tezlerini uluslararası çevrelerde savunması, ülkemiz hakkında olumlu akademik çalışmalar yaparak değerli eserler üretmesi, eserlerinin pek çok dünya ülkesi diline çevrilmesi ve eserlerindeki fikirleri ile Ulu Önder Atatürk’ün “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” ilkesi doğrultusunda dünya barışına, uluslar arasında dostluk ve iyi niyetin gelişmesine hizmet ettiği hususunu göz önünde bulundurması gerekçeleri doğrultusunda ödülün kendisine verilmesi uygun görülmüştür.