Türk Tarih Kurumu Projeleri

A- BİTEN PROJELER:

1- ORTA ASYA’DAN BALKANLAR’A TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE TÜRK SUFİLİ?İ PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ:1995

BİTİŞ TARİHİ: 2005

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Ahmet Yaşar OCAK

PROJENİN AMACI:Günümüzde İslâm dünyasında ve bu arada Türkiye’de bir takım sebeplerle İslâm’ın yeniden öne çıkması, İslâm kültürünü önemli bir mesele olarak gündeme getirmekte, Sovyet Rusya’nın dağılışı takiben Orta Asya ve Kafkaslar’da, Türkiye ve Balkanlar’da İslâm’ın temsilcisi olarak tasavvuf kültürü ve sûfîliğin dikkat çektiği görülmektedir. O halde Orta Asya’dan Balkanlar’a uzanan geniş alan içinde yer alan Türk dünyasında, sûfî kültürün doğuş ve gelişmesini, toplumsal yapıda ve kültürde, siyasetteki etkilerini başlangıçtan günümüze kadar, bütün yönleriyle, mümkün olabildiğince ortaya koyabilmek, her bakımdan, özellikle de günümüzdeki bazı problemleri anlayabilmek açısından kaçınılmaz olmuştur. İşte bu projenin amacı bu mühim konunun gereği gibi anlaşılmasına yardımcı olmaktır.

Bu proje kapsamında Ahmet Yaşar OCAK: Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sûfîler, Ahmet Yaşar OCAK: Sufism and Sufis in the Ottoman Empire, Ahmet Yaşar OCAK: Tarihten Teolojiye:Geleneksel İslâm İnançlarında Hz. Ali, Ahmet Yaşar OCAK: from History ve Theology: Ali in traditional Islamic Belifes adlı eserler yayınlanmıştır.

2- SARKİS KARAKOÇ’UN “KÜLLİYAT-I KAVANİN” ADLI ESERİNİN KRONOLOJİK FİHRİSTİNİN YAYINLANMASI PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ: Kasım 2000

BİTİŞ TARİHİ: 2004

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Mehmet Akif AYDIN

PROJENİN AMACI: Kanun yayınlandığında önemli bir yeri olan Sarkis Karakoç’un Türk Tarih Kütüphanesi’nde bulunan ve 1514-1914 tarihleri arasında hazırlanmış ve 40 dosya halinde tasnif edilmiş bulunan hukuki belgelerin kronolojik fihristinin alfabetik fihristle birleştirilerek latin harflerine çevrilmesi ve yayınlanması amaçlanmaktadır.

Bu proje kapsamında Sarkis Karakoç: Külliyât-ı Kavânîn Fihrist-i Tarihi Cilt:I-II, (Yayına Hazırlayan:Mehmet Akif Aydın) adlı eseri yayınlanmıştır.

B-DEVAM EDEN PROJELER:

1- BÖLGESEL TARİH BİLİMSEL ARAŞTIRMALARI PROJESİ

BOZOK SANCA?I ve YOZGAT TARİHİ PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ:1995

BİTİŞ TARİHİ: Çalışmalar halen devam etmektedir.

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Ahmet Yaşar OCAK

PROJENİN AMACI: Bugünkü adıyla Yozgat, Osmanlı dönemindeki adıyla Bozok bölgesinin tarihi, Türkiye tarihinin geneli içinde pek çok bakımdan dikkate değer bir yer işgal eder. Daha Anadolu Selçukluları devrinden itibaren gerek etnik ve demografik, gerek sosyal ve ekonomik bakımlardan, özellikle de uzun yüzyıllar boyunca çok çeşitli sosyal hareketlere sahne olması itibariyle çok renkli bir geçmişe sahip olmuştur. Osmanlı tarihi araştırılıcığında arşiv belgelerine dayalı bölge tarihi araştırmalarının son zamanlarda aldığı mesafe dikkate değer olup, çok sayıda Osmanlı sancağının sosyo-ekonomik tarihleri gün ışığına kavuşmuştur. Bozok Sancağı ise, belirtilen önemli konumuna rağmen, hâlâ bilimsel bir araştırma konusu olamamıştır. Projenin amacı bu önemli bölgenin sosyal, ekonomik, kültürel ve folklorik tarihini ortaya koyabilmektir.

Bu proje kapsamında Hakkı ACUN:Bozok Sancağı (Yozgat İli)’ında Türk Mimarisi adlı eser yayınlamıştır.

2-BAŞLANGIÇTAN GÜNÜMÜZE TÜRK DÜNYASI PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ:1995

BİTİŞ TARİHİ: 2006

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Yusuf HALAÇO?LU

PROJENİN AMACI: Dünyamız, XXI. Yüzyıla girerken büyük bir değişim ve yeni bir oluşum süreci içerisine girmiştir. Bu gelişmelerin meydana geldiği en büyük alan, şüphesiz Türk topluluklarının bulunduğu sahalardır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin dağılması sonucu ortaya çıkan Türk Cumhuriyetleri ve diğer bölgelerde yaşayan Türk toplulukları, bugün açık ve gizli bir oluşumun sancılarını yaşamaktadırlar. Kendi aslî kimliklerine kavuşarak hür dünyada yerlerini almaları, bunların ancak özellikle kültür açısından birbirlerini tanımaları ve aralarındaki ortak tarih ve dil şuurunun gelişmesine bağlıdır. Bu şuurun gelişmesini sağlamak, hiç şüphesiz Türkiye Cumhuriyeti’ne düşmektedir. Zira Türk topluluklarının bağımsızlığına kavuşması ve kavuşanların bağımsızlıklarının devamı, Türkiye için stratejik, siyasî ve ekonomik açıdan çok önemlidir. Bu sebeple Türkiye’nin Dünya devletleri içinde lâyık olduğu yeri almasında çok önemli bir fonksiyonu yerine getirecek Türk kültür, dil ve tarih birliğinin araştırılması ve sonuç olarak Türk topluluklarına bu şuurun verilmesi gerekmektedir. Bu projede belirlenen çalışmaların gerçekleştirilmesiyle, bundan sonraki oluşumlarda ülkemizin hazırlıksız olarak bir durumla karşılaşmaması da sağlanmış olacaktır. Ayrıca fert veya devlet olarak tarihin oluşumunda rol üstlenebilmek, düşünce bilgi üretmek, bunları uygulama alanına aktarmak görevini de yerine getirme imkanı bulabileceğiz.

Bu proje kapsamında Antipina KLAVDIA-Aydarbek KÖÇKÜNOV:Kırgızlar’ın Milli Giysileri,

V. ŞALEKENOV-N.O. ALDABERGENOV-R. BOZER:Ortaçağ’da Akdöbü,

Lezzet TÜLBASİYEVA:Kazakların Yaşam Estetiği,

Ayşe ONAT-Sema ORSOY-Konuralp ERCİLASUN: Han hanedanlığı Tarihi,

İsenbike TOGAN-Gülnar KARA-Cahide BAYSAL:Çin kaynaklarında Türkler Eski Tang Tarihi (Chiu T’ang-shu) adlı eserler yayınlanmıştır.

Türkiye Tarihi Cilt:I adlı eserin basım işlemleri devam etmektedir.

3- TÜRKİYE’NİN SOSYAL ve KÜLTÜREL TARİHİ PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ: 1995

BİTİŞ TARİHİ: 2006

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu

PROJENİN AMACI: Türkiye, stratejik konumu sebebiyle, ilkçağlardan beri birçok istilâya uğramış, pek çok medeniyete kucak açmış, sayısız devletlerin kurulduğu ve milletleri yaşadığı bir bölge olmuştur. Dolayısıyla dünyanın diğer hiçbir yerinde bu kadar değişik kültürün içiçe girdiği bir başka yer görülemez. Ancak, Anadolu’da Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte eski Anadolu kültürü temsilcilerinin yer yer tarihten silindiği ve nüfusunun azaldığı görülmektedir. Bu durum Roma ve Bizans İmparatorlukları döneminde çok daha şiddetlenmiştir. Nitekim İslâmiyetin doğduğu ve Anadolu’ya İslâm akınlarının başladığı dönemlerde Anadolu yer yer boşalmıştı. Buna rağmen Araplar tarafından düzenlenen bu akınlar sonucu Anadolu’da yeni bir inanç ve kültürün temelleri atılmıştır.

Türklerin Anadolu’ya gelişleri Anadolu’nun nüfus olarak da yeni bir yapılanmaya gitmesinin başlangıcıdır. Türklerin ilk akınlarının ardından bu ülkeye tamamen yerleşmeleri ve devlet kurmaları, onların peşi sıra bu yeni topraklarda kendilerine yurt arayan insanların akınına uğramıştır. Bu yeni insanlar, o zamana kadar Anadolu halkının alışık olmadıkları bir hayat tarzına sahiptiler. Anadolu’ya göçebe hayatı böylece girmiştir. İçe kapanık bir kültür olan, yaşayışları icabı âdet ve geleneklerine sıkı sıkıya bağlı bulunan be yeni Anadolu halkı, Anadolu’nun kültür yapısında büyük değişikliklere sebep olmuştur. Böylece Orta Asya kökenli Doğu kültürü Anadolu’da hakim hale gelmiştir. Bundan dolayı Anadolu’da İslâm kültürüyle kaynaşmış Türk kültürü yeni ve değişik bir yapı oluşturmuştur. Bu durum, Türklerin Rumeli’ye geçmeleri ve geri çekilmeleri ile daha da şekillenmiştir.

Anadolu’nun bu sosyal ve kültürel tarihi, hiç şüphesiz bugünkü Türk insanını çok yakından ilgilendirmektedir. Konunun açıklığa kavuşturulması bugünkü birçok sosyal çalkantıya da cevap verecektir. Zira Anadolu’da göçebe hayatın son yüzyıla kadar yoğun bir biçimde sürdüğü göz önüne alınacak olursa, sosyal dengelerin hangi zemine oturduğu daha açık bir biçimde sergilenebilir.

Bu proje kapsamında Bahaeddin YEDİYILDIZ-Ünal ÜSTÜN: Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları Cilt:II,

Bahaeddin YEDİYILDIZ- Mehmet ÖZ-Ünal ÜSTÜN: Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları Cilt:III,

Necati DEMİR: Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları Cilt:VIII,

Yılmaz KURT: Çukurova Tarihinin Kaynakları Cilt:I: 1525 Tarihli Adana Mufassal Tahrir Defteri,

Yılmaz KURT: Çukurova Tarihinin Kaynakları Cilt:II: 1547 Tarihli Adana Mufassal Tahrir Defteri,

Yılmaz KURT: Çukurova Tarihinin Kaynakları Cilt:III: Mufassal Tahrir Defteri,

Yılmaz KURT-M. Akif ERDO?RU: Çukurova Tarihinin Kaynakları Cilt:IV: Evkaf Defteri,

Mehmet ÖZ: XV ve XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı,

Mübahat S. KÜTÜKO?LU: XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri,

Hanefi BOSTAN: XV.-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağı’nda Sosyal ve İktisadi Hayat,

Mustafa ÖZDEMİR: Bolaman Çayı Havzasının Coğrafyası,

Fatma ACUN: Karahisar-i Şarkî ve Koyluhisar Kazaları Örneğinde Osmanlı Taşra İdaresi,

Özer ERGENÇ: XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa,

Hülya TAŞ: XVII. Yüzyılda Ankara adlı eserler yayınlanmıştır.

Nusret ÇAM: Gaziantep’te Türk Kültür Varlıkları,

Mehmet ÖZKARCI: Kahramanmaraş’taki Türk Kültür Varlıkları,

Haşim KARPUZ: Konya’daki Türk Kültür Varlıkları,

Haşim KARPUZ: Karaman’daki Türk Kültür Varlıkları,

Mehmet Öz-Fatma ACUN: Karahisar-i Şarkî Sancağı Mufassal Avarız Defteri (1642-1643),

Mehmet ÖZ: 1642 tarihli Avarız Defterinde Canik Sancağı adlı eserlerin basım işlemleri devam etmektedir.

4- YURTDIŞINDAKİ TARİHİ TÜRK ESERLERİNİN TESBİTİ PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ: 1998

BİTİŞ TARİHİ: Çalışmalar halen devam etmektedir.

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Yusuf HALAÇO?LU

PROJENİN AMACI: Bu projenin içeriği, çok geniş bir zaman ve mekana yayılan Osmanlı Tarihi boyunca yapılmış ve bugün sınırlarımız dışındaki çeşitli ülkelerde kalmış, her biri insanlığın ortak kültür mirasının bir parçası olan taşınmaz kültür varlıklarının, envanterlerinin hazırlanması, rölövelerinin ve gerekenlerin öncelikli olanlarından başlanarak restorasyon projelerinin yapılması, yapılan çalışmalarla ilgili albüm, katalog ve başka yayınlar hazırlanması, arşiv ve sergiler hazırlanması, yerli ve yabancı televizyon kuruluşları ve başka yapımcılarla işbirliği yapılarak belgesel programlar, CD-Rom’lar hazırlanması yolu ile Türk kültürünün yaşatılması ve tanıtılmasına katkıda bulunmaktır.

Bu proje kapsamında Hakkı ACUN-Mehmet İBRAHİMGİL: Kosova-Prizren Fatih sultan Mehmet Namazgâhı (Kırık Cami) Kazı ve Restorasyon Çalışmaları İle Şehit Başçavuş Hüseyin Kutlu Parkı,

Mehmet İBRAHİMGİL-Neval KONUK: Kosova’daki Osmanlı Mimari Eserleri adlı eserler yayınlanmıştır.

5- MUAHEDAT MECMUASI’NIN NEŞRİ PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ: Kasım 2000

BİTİŞ TARİHİ: Çalışmalar halen devam etmektedir.

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Mücteba İLGÜREL

Proje kapsamında hazırlanan Muahedat Mecmuası adlı eserin basım işlemleri devam etmektedir.

6- OSMANLI YÖNETİMİNDE BALKANLAR’DA EKONOMİK TRANSFORMASYON PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ:2001

BİTİŞ TARİHİ: Çalışmalar halen devam etmektedir.

PROJEYİ YÜRÜTEN: Dr. Kate FLEET

PROJENİN AMACI: Balkanlar’daki bazı bölgelerin ekonomik durumu Osmanlı öncesinden ele alınacak ve daha sonra Osmanlı’nın bölgede hakimiyet kurmasının nasıl bir değişikliğe yol açtığı konusu derinlemesine incelenecektir.

Bu projede çalışmalar halen devam etmektedir.

7-OSMANLI İMPARATORLU?U’NDAN GÜNÜMÜZE EGE ADALARI TARİHİ PROJESİ

BAŞLANGIÇ TARİHİ:2006

BİTİŞ TARİHİ: Çalışmalar halen devam etmektedir.

PROJEYİ YÜRÜTEN: Prof. Dr. Yasemin DEMİRCAN

PROJENİN AMACI: Proje ile Ege Adalarının, Bizans, Venedik, Ceneviz, Rodos Şövalyeleri gibi Latin devletlerinin Osmanlı hakimiyetine geçişleri, Osmanlı idaresi içerisindeki yapılanması, bu dönemdeki demografik yapısı, Osmanlının Müslüman ile Katolik ve Ortodoks gibi gayr-i müslim halka karşı uygulamaları, bazı Ege Adalarında fiili Osmanlı hakimiyetinin sona ermesi, uluslararası antlaşmalarda bu adaların hukuki statüleri ve günümüzde yarattığı sorunlar araştırılacaktır.